28.11.2022, 10:04

Div-junak Živojin Bacić zauvek ostao u Ljigu

U januaru 1872. godine rođen je u Negotinu pešadijski pukovnik Živojin D. Bacić, koji je braneći odstupnicu srpskoj vojsci, u Suvoborskoj, od 1925. nazvanoj Kolubarskoj bici, poginuo na brdu Kamalj, 27. novembra pre 108 godina.

 

Osnovnu školu i sedam razreda gimnazije završio je u Zaječaru, nižu i višu školu Vojne akademije u Beogradu. U čin kapetana II klase unapređen je 1899, u čin majora 1905, u čin pukovnika godinu dana pred očetak Velikog rata.

 

U Valjevu je 1903. godine kao kapetan bio komandir u V pešadijskom puku “Kralj Milan”, kasnije ađutant Drinske pešadijske brigade i komandant bataljona. Zahvaljujući sposobnostima, pokazanim rezultatima i karakteru, 1909. postavljen je za ađutanta kralja Petra I Karađorđevića. 

 

U Prvom balkanskom ratu, njegov 5. prekobrojni puk prvog poziva, bio je u sastavu Ibarske vojske koja je oslobodila Novi Pazar od viševekovnog turskog ropstva. Nadomak Novog Pazara na brdu Debeljak ranjen je u nogu i morao se dugo lečiti. Za pokazanu hrabrost dobio je pukovnički čin. U Srpsko-bugarskom ratu 1913. komandovao je jedinicama koje su opsedale Vidin.

 

U vreme kada se srpska vojska povlačila u defanzivnoj fazi Kolubarske bitke, pukovnik Živojin Bacić primio je sledeću naredbu: "Pokušajte, ako je moguće, da se održite dvadeset četiri sata na položajima koje držite. Žrtvovanje vašeg puka potrebno je da bi se zaštitilo povlačenje armije".

 

Kao komandant  XIII pešadijskog puka Timočke divizije II poziva "HajdukVeljko" pukovnik Bacić je držao visove Gukoša preduzevši sve mere za njihovu odbranu.

 

Triput su Srbi odbijali Austrijance, u žestokim borbama izdržali 23 sata, a onda je pukovnik Bacić, već ranjen, naredio svojim vojnicima da se povuku. On je ostao na brdu, sa dva ordonansa, koji su klečeći nastavili da pucaju, da brane položaj još sat vremena. U sledećem napadu austrougarskih vojnika teško je ranjen 14/27 novembra 1914. u blizini Ljiga (kod današnje petlje "Ljig" na auto-putu "Miloš Veliki"). Kad su pozvani na predaju, pukovnik je naredio ordonansima da otvore vatru. Poslednje reči su mu bile: "Srpski pukovnik se nikad ne predaje". Umro je u austrijskoj poljskoj bolnici, u zaseoku sela Gukoša, "na Ljigu" gde je 1920. godine proglašena varošica Ljig.

 

General Mihaelfon Aper, komandant XV austrougarskog korpusa zadivljen njegovim junaštvom, naredio je svojim vojnicima da ga sahrane uz vojne počasti i da mu se podigne spomenik. Sahranjen je u blizini bolnice na Rulića imanju na desnoj straini reke Ljig. Srpski vojnici su 6. decembra, goneći neprijatelja našli ograđen grob sa krstačom na kojoj je pisalo: "Pukovnik srpske armije Živojin Bacić". Grob su njegovi vojnici još bolje uredili, odali mu najviše vojne počasti, a sveštenik 13. Puka Petar Šundić izvršio je verski obred.

 

Pogibiju pukovnika Bacića oglasilo je Ministarstvo vojno u Srpskim novinama u decembru 1914, a i njegova porodica iz Negotina je nekoliko puta obaveštavala javnost da je herojski poginuo na Ljigu i u mestu gde je sahranjen.

 

U Negotinu, pukovnikovu smrt žalili su supruga Zorka i šestoro dece. Nakon  smrti pukovnika Živojina Bacića, Vrhovna komanda je njegovog najstarijeg sina Momčila poslala na školovanje u Francusku, odakle je tokom Velikog rata preko Ženeve slao novac porodici u Negotin da lakše prežive bugarsku okupaciju. Odmah nakog rata, Momčilo, nesvršeni student tehnike, dobio je posao predavača u negotinskoj gimnaziji.

Gradnja crkve

 

Godine 1930. posmrtni ostaci pukovnika Živojina Bacića preneti su i uzidani u temelje ljiške crkve Rođenja Svetog Jovana Preteče (plac poklonio kafedžija Mihailo Rulić), koja je bila predviđena za kosturnicu. Spomen-ploča od belog mermera je podsećanje na junaka sa Ljiga čije delo nije zaboravljeno, kao nebrojena junaštva oficira i vojnika u borbama vođenim u novembru i decembru 1914. godine koja nisu zabeležena. Kako nije bilo dovoljno sredstava, gradnja crkve sporo je napredovala, mada je bilo više apela preko tadašnje štampe za novčanu pomoć za gradnju kosturnice. Nije se obistinila želja žitelja varošice Ljig i okolnih sela, da crkva bude spomen-kosturnca, to je postal crkva u Lazarevcu.

 

Ljig mu se odužio 1992. Godine podizanjem spomen-biste sa druge strane reke Ljig, pored puta za Valjevo. Na njoj je utisnut datum smrti 28.11.1914.godine.

Spomen-bista pukovnik Živojin Bacić

U rodnom Negotinu ima ulicu, takođe i u Beogradu od 1934. godine. U Ljigu je dobio ulicu 2003. godine, uz portu crkve Svetog Jovana.

 

Junak sa Ljiga nije zaboravljen i ušao je u legend zahvaljujući ratnom dopisniku francuskog "Žurnala" Anriju Barbiju i francuskoj književnici MarseliTiner.

 

Reči Anrija Barbija uklesane na spomen-obeležju u Ljigu:

 

Bitka je u jeku. Pukovnik Bacić, prekriven krvlju, nastavlja da komanduje. Teško ranjenog ordonansi ga prenose sa mesta na mesto. Pet austrougarskih pukova protiv jednog - 13. srpskog u kome su svi oficiri ranjeni. Jedan oficir se obraća pukovniku: "Moj komandante, mi ne možemo više da se držimo. Nastavićemo bitku dublje u pozadini". Pukovnikov pogled kruži po vojnicima koji oko njega leže mrtvi. "Poneli ste se kao heroji. Hvala! Možete se tući i u povlačenju. Ja ostajem!".

 

Književnica je još 1915. na godišnjicu pukovnikove smrti obavestila francusku javnost u "Malom žurnalu" o junaku sa Ljiga. Bilo je to vreme kada se srpska vojska povlačila u Grčku:

 

"I od tog vremena srpski narod čuva sa pijetetom uspomenu na hrabrog pukovnika. Možda, u ovim bolnim danima, na crnogorskim i albanskim planinama njegov narod još peva: Nek je Australijanaca hiljade i hiljade, pukovniče Baciću… Ti si sam, ali ti si Srbija…".