01.08.2021, 07:46

"Stojna vetrenjača", novi roman Radovana Belog Markovića

Na nekadašnjem železničkom gvozdenom mostu na Kolubari u Ćelijama, rodnom mestu pisca Radovana Belog Markovića, predstavljen je njegov najnoviji roman "Stojna vetrenjača", u izdanju Srpke književe zadruge.

 

Radnja romana se odvija u piščevom "belom Valjevu", od kraja 19. do tridesetih godina 20. veka. U centru zbivanja je bojar Tadić koji pokušava da izgradi vetrenjaču na Poparskom brdu. U priču su upletene i velike figure iz naše kulturne prošlosti, kao što su filozof Branimir Petronijević, Jovan Cvijić, Glišić, Sremac, Laza Lazarević i drugi, koji se javljaju kao ličnosti ili su prisutni likovi iz njihovih dela.

 

O poslednjem romanu, svojstvenoj prozi i specifičnom jeziku Belog Markovića govorio je prof. dr Radivoje Mikić.

 

- U srpskoj književnosti ne postoji pisac koji je sistematičnije ispevao dugu i složenu poemu - specifični hvalospev prostoru koji se može označiti kao njegov zavičaj, a to je čitavo kolubarsko područje kome je u svojim delima podigao visoki književni spomenik. Kada čitate Radovanove priče i romane imate utisak da se krećete kroz prostor koji beleže istorija i geografija, a kada zađete u njegove knjige vi vidite da je napravio svoj svet u kome se jedino on suvereno kreće...Radovan Beli Marković još jednom diže dostojanstvo književnosti i hoće da pokaže da je njena uloga u ljudskom životu veoma visoka i važna, bez obzira na to što živimo u jednom dobu koje nam nameće jedan osiroteli duhovni pejzaž, u kojem i svi mi treba da se osetimo kao sirotinja. Svoju književnost i nas iznova hoće da vrati raskoši, obilju i jednoj vrsti duhovnog plemstva. Na tome srpska kultura treba da mu bude zahvalna, u ovom trenutku i u godinama koje dolaze - rekao je Mikić.

Radivoje Mikić i Radovan Beli Marković (Foto: Branko Petrović)

 

U kratkoj besedi, na mostupreko kojeg je "u svet krenuo", Radovan Beli Marković je konstatovao da je neutvrđeni Lajkovčani, nedozvani Valjevac i nedomašeni Šumadinac, a što se ćelijanstva tiče, odatle je često crpeo inspiraciju.

 

- Pomenimo, opet i opet, da zlehudom ćelijanstvu, kao pogledu na život i svet, svojim vekom priklonjen ostadoh, dokraja,ćelijanski se  odazivajući  kako kurti i murti tako i velikanima mog doba.Reč je, naime, o drvenoj filosofiji koja i nije ćelijanska, a koju svaki Ćelijanac  drukčije poima i tumači, nataknut na kolac sopstvene sudbine, uz znanje da se moje ćelijanstvo, kao i sve drugo, dobom raslabilo, vidno kopneći i pred noge mi dokapavajući kao mutna surutka kroza duševno cedilo.Eto... Na ovom mestu pred vama stojeći, i niz vodu setan gledajući, ne mogu da utišam odjeke mamljivih reči koje i sa onog sveta kanda dopiru, pogotovo noću, dok se zvezdani svod u vodi ogleda, kad se svakom može učiniti da preki  u Nebo put nadole vodi, o čemu sam, za sada, bez sopstvene misli i utvrđenog stava. Mostarinu sam, koliko da se zna, odavno platio - kazao je Radovan Beli Marković.

 

Dragan Lakićević, urednik Srpske književne zadruge koja je objavila roman "Stojna vetrenjača", podsetio je na prvi rad mladog Radovana Markovića, objavljen pre skoro pola veka u "Književnoj reči", otkada datira i njihovo poznanstvo. Probrane odlomke iz romana čitala je spiker Radmila Pivić Novaković, dok je tradicionalnu narodnu pesmu otpevala dr Nataša Ćebić.

 

Stojna vetrenjača (Foto: Branko Petrović)

Uz brojne poklonike i prijatelje iz Lajkovca i susednih gradova, promociji su prisustvovali i nekadašnji predsednik SR Jugoslavije Vojislav Koštunica, eks ministar policije i gradonačelnik Valjeva Dušan Mihajlović, diplomata i orijentalista Darko Tanasković, slikar iz Francuske Slobodan Jevtić Pulika, novinar Radio Beograda i publicista Miloš Jevtić i drugi.

 

Program je upotpunjen izložbom kaligrafskih radova "Lajkovački krasnopis". Organizator je bila Gradska biblioteka Lajkovac u saradnji sa Kulturnim centrom "Hadži Ruvim", u okviru kulturno-zabavne manifestacije "Dani Lajkovca", pod pokroviteljstvom Opštine.